Pracownia Literatury MDK

            Pracownia Literatury Młodzieżowego Domu Kultury w Białymstoku istnieje od roku szkolnego 2006/07; zatem w roku szkolnym 2018/19 rozpoczęliśmy trzynasty rok działalności. Po tym czasie można z pełną odpowiedzialnością powiedzieć, że idea, która przyświecała  powołaniu Pracowni, została pozytywnie zweryfikowana. Głównym zamysłem istnienia Pracowni nadal pozostają „działania warsztatowe” – czyli pomoc w rozwoju talentów pisarskich młodzieży, tj. wspólna praca nad tworzonymi przez uczestników autorskimi tekstami literackimi. Nie sposób jednakże pominąć aspektu edukacyjnego naszych spotkań: ukazywanie innych od nauczanych w szkole perspektyw, opcji i kontekstów postrzegania literatury. Trudno też nie uwzględniać czynnika dydaktyczno-wychowawczego: tworzenia potrzeby angażowania się młodych ludzi, głównie uczniów liceów ogólnokształcących – ale w ostatnich trzech latach również i studentów – w bieżące literackie i kulturalne życie miasta.

            Wśród działań Pracowni z poprzednich lat na pewno warto pamiętać o dwuletnim cyklu wykładów pn.: Lektury szkolne – reinterpretacja, przeznaczonym dla uczniów szkół ponadgimnazjalnych, a prowadzonym przede wszystkim przez pracowników Instytutu Filologii Polskiej Uniwersytetu w Białymstoku. Swoje wykłady głosili m. in.: prof. Jolanta Sztachelska – o Trylogii Sienkiewicza, prof. Dariusz Kulesza – o początkach polskiej literatury najnowszej po roku 1956 oraz o poezji od Hybryd do bruLionu, prof. Elżbieta Konończuk – o periodyzacji procesu historycznoliterackiego, prof. Elżbieta Dąbrowicz – o Panu Tadeuszu oraz o twórczości Norwida, prof. Anna Kieżuń – o wczesnej twórczości Miłosza, dr Bożena Chodźko – o twórczości Kochanowskiego oraz o poetyce baroku, dr Marek Kochanowski – o dramaturgii Witkacego oraz o Weselu Wyspiańskiego, dr Halina Waszkiel (ATB) – o dramatach Różewicza i Mrożka. Wykłady te odbywały się w r. szk. 2009/10 oraz 2010/11 i cieszyły się dużym powodzeniem słuchaczy. Projekt uzyskał rekomendację ówczesnego Podlaskiego Kuratora Oświaty, pana Jerzego Kiszkiela.

            Zajęcia w Pracowni odbywają w wymiarze czterech godzin tygodniowo. Od roku szkolnego (akademickiego) 2016/17 mają one również miejsce na białostockiej polonistyce – co tydzień w środowy wieczór. Natomiast czterogodzinne, sobotnie bloki odbywają się co drugi tydzień w pracowni w MDK. Zajęcia sobotnie niezmiennie mają przebieg dwutorowy: pierwsza ich część ma charakter konwersatoryjno-seminaryjny (teoria i historia literatury) – wówczas czytane i omawiane są wybrane teksty naukowe z filozofii, estetyki, teorii literatury i poetyki. Następująca po niej część warsztatowa polega na prezentowaniu przez uczestników swoich własnych dokonań literackich: wierszy i prozy, z rzadka scenariuszy szkolnych uroczystości – a też i pisanych przez młodzież prób dramatycznych. Oryginalne teksty młodych adeptów pióra są następnie przedmiotem analizy i interpretacji przez uczestników grupy i prowadzącego. Podczas zajęć na uczelni najczęściej skupiamy uwagę wyłącznie na omawianiu tekstów uczestników. Od czasu spotkań na polonistyce poszerzył się krąg uczestników zajęć: są nimi zarówno, jak dotąd, licealiści z białostockich szkół – ale również i pisząca młodzież studencka rozmaitych kierunków: filologii polskiej, angielskiej, romańskiej, pedagogiki, kulturoznawstwa, filozofii i innych. Zdarza się, że w spotkaniach uczestniczą także takie osoby, które bądź to już zakończyły, bądź to przerwały swoją edukację.

            W ramach sobotnich części konwersatoryjnych, na zajęciach zajmujemy się głównie teorią literatury, poetyką i estetyką, ale również i historią literatury – poprzez odwołania do utworów znanych z lektur szkolnych. Często też przybliżamy wybrane dzieła wybitnych pisarzy polskich na przestrzeni dziejów: od tekstów średniowiecznych począwszy, przez twórczość J. Kochanowskiego, M. Sępa-Szarzyńskiego, J. A. Morsztyna, C. K. Norwida, poezję XX-lecia międzywojennego do twórców „Pokolenia 56”, poetów Orientacji, Nowej Fali, Nowej Prywatności, poetów współczesnych, czy towarzyszących nam na co dzień zjawisk literackich ze sfery kultury popularnej (np. teksty raperów). Zdarza się, że na zajęciach wzbogacamy nasze spotkania o analizę porównawczą wybitnych dzieł literatury polskiej i ich równie wybitnych ekranizacji filmowych – żeby przywołać choćby „Wesele” St. Wyspiańskiego i film Andrzeja Wajdy, „Dziady” A. Mickiewicza i film „Lawa” Tadeusza Konwickiego, „Popiół i diament” J. Andrzejewskiego i jego ekranizację w realizacji A. Wajdy, twórczość Brunona Schulza i jej filmową wizję w „Sanatorium pod klepsydrą” Wojciecha J. Hasa. Istotne również jest i to, że podczas zajęć w Pracowni staramy się śledzić i uczestniczyć w istotnych zdarzeniach życia literackiego i kulturalnego miasta – aby wprowadzać naszych słuchaczy w „dorosły świat” białostockiej literatury oraz w ważne, doniosłe zjawiska sfery kultury i sztuki.

Pracownię Literatury MDK prowadzi poeta i krytyk literacki – Janusz Taranienko